Afet döneminde yetkililere ve insanlara yardım etmek için sosyal medyanın gücünden faydalanmak teknoloji çağının en büyük nimetlerinden biri. Tabii, doğru şekilde ve yöntemle yapıldığında. Birçok insanın Kahramanmaraş merkezli depremlerde örgütlenmesi ve gönüllü olmasıyla tırlar dolusu bağış bölgeye gönderildi. Aynı zamanda evsiz kalan depremzedelere ev, işsiz kalanlara iş ve daha birçok imkan sağlandı. Afet döneminde halkın hep birlikte el ele vererek yarattığı mucizeler ortada. Bu nedenle bir sonraki afette dezenformasyonu ve spekülasyonu en aza indirerek daha güçlü şekilde “bir” olmak çok önemli. Bunun yolu da doğru sosyal medya kullanımından geçiyor.
Afet Döneminde Sosyal Medya Dezenformasyonu
Afet dönemlerinde insanlar acılarını, ihtiyaçlarını ve şikayetlerini paylaşmak için sosyal medyadan birçok paylaşım yapar. Bu paylaşımlar kitlelere yayılan viral paylaşımları da oluşturabilir. Ne yazık ki, bu paylaşımlar her zaman doğruyu göstermez. Bunun en bariz örneklerinden biri de Kahramanmaraş merkezli depremler sırasında yaşandı.
Depremzedelerin enkaz altında yaşadığını ve konumunu ileten birçok paylaşım büyük bir hızla yayıldı. Bu paylaşımların tarihine bakılmaksızın hızla yayılması ekiplere hem fayda hem de zarar getirdi. Ekipler sosyal medya üzerinden yapılan ihbarlara gittiklerinde bazılarının doğru bazılarının asılsız olduğunu gördü. Asılsız olan ve sadece etkileşim amacıyla yayılan bilgiler ekiplere zaman kaybettirdi. Bu durum belki de kurtarılmayı bekleyen birçok insanın canına mal oldu.
Sosyal medyada afet döneminde en büyük sorun sadece asılsız ihbarlar değil. İhtiyaç olarak paylaşılan fakat artık ihtiyaç olmaktan çıkan listeler, depremzede rolü ile insanların duygularını sömürerek bağış toplayan kişiler ve kayıp olduğu iddia edilen fakat bölgede bile yaşamayan insanlar…
Boykotlar bazı markaları ve kişileri harekete geçirerek toplanan bağış miktarını artırsa da suçsuz yere linç edilenler ve güven kaybedenler de oldu. Sosyal medyada oluşan dezenformasyona birçok farklı örnek verilebilir. Bunlar büyük bir veri ve bilgi akışı sağlayan sosyal medyanın yanlış kullanıldığında ne kadar tehlikeli olabileceğini bize açıkça gösterir.
Afet Döneminde Sosyal Medya Nasıl Kullanılmalı?
- Teyit edilmemiş bilgileri yaymamak sosyal medyada ilk yapılması gerekenlerdendir. İnsanlar her ne kadar iyi niyetle yardım amacıyla yapsa da teyit edilmemiş bilgi en büyük sorundur. Kaynağı tamamen asılsız ya da geçerliliğini yitirmiş bir bilgi koordinasyonda sorunlara yol açabilir. Bu nedenle güvenilir kaynakları, resmi kurumların açıklamalarını ve teyit edildiğine emin olunan paylaşımları yaymak önemlidir. Bir paylaşımın kaynağı ve doğruluğu hakkında direkt “Paylaş” butonuna basmadan önce düşünmek birçok insanın hayatının kurtulmasını sağlayabilir. Haberleri paylaşmadan önce resmi kurumların web sitelerinden ve sosyal medya hesaplarından güncelliğini de sorgulayabilirsiniz.
- Konum bilgisinin doğru olduğundan emin olmalısınız. Bir afetzedenin yeri ve konumuyla ilgili bilgiyi paylaşırken eğer bilgi doğrudan kendisinden geliyorsa aynı şekilde paylaşılması önemlidir. Bu şekilde paylaşım yetkililere ulaştığı zaman kişinin kimliğini bulmak daha kolay olur. Tweet ya da hikaye tarzı bir paylaşım yapan afetzede kurtarıldığı zaman bunu sildiğinde gereksiz bilgi kirliliği de oluşmaz. Repost ve retweet bu tarz paylaşımları yaymanın en doğru yoludur.
- Afetzedelerin travmatik görüntülerini paylaşmak da yapılan en büyük hatalar arasındadır. Bugün siz belki acınızı paylaşmak, isyan etmek ya da herkese bu acıyı ve sevinci duyurmak için paylaşım yaparsınız. Fakat internet ortamından silinmesi imkansıza yakın olan o görüntüler ileride bir afetzedenin travmalarını tetikleyebilir. Enkaz altından çıkarılan bir çocuk yıllar sonra kendi görüntüsünü gördüğünde iyileşmek için onca çaba harcadıktan sonra tekrar kötüleşebilir. Bu nedenle adet döneminde paylaşılan video ve görsellere ekstra dikkat etmek gerekir.
Sosyal medya doğru kullanıldığı zaman afet günlerinde mucizeler yaratabilecek bir araçken kötü kullanıldığında ise adeta bir silaha dönüşebilir. Bu nedenle her daim paylaşımlarınız ve tavırlarınız hakkında iki kere, afet dönemlerinde ise defalarca kez düşünün!
