IQ bir zamanlar insanların etkili düşünme ve bilgi edinme yeteneklerini ölçmenin en etkili yolu olarak kabul ediliyordu. Ancak bu hızla değişiyor. Makinelerin IQ’su olacağına göre, daha önce önemsiz sayılan diğer sosyal yetkinlikler artık önem kazanıyor. Bunlar merak zekâsı, duygusal zekâ, sanatsal zekâ, kişisel zekâ, dijital zekâ, ahlaki zekâ, manevi zekâ ve kolektif zekâ olarak tanımlanabilir.
Eğitimin teknolojinin ortaya çıkışıyla nasıl hızla değiştiğini anlamak için, kısaca geçmişe ve kitle öğrenmenin evrimine bakalım;
İlk eğitim devrimi Homo Sapiens’in 200.000 yıl önce ortaya çıkmasıyla başlıyor. Bu, insansı ellerimizin ateşler etrafında toplanıp, nasıl kıyafet ve alet yapılacağını öğrenerek, bu bilgiyi bir sonraki nesile öğreterek başladı. İkinci eğitim devrimi, MÖ 2.000 yıllarında Eski Mısır ve Mezopotamya’da yazının keşfi ile okullarda kurumsallaşmış öğrenimi başlattı. Üçüncü devrim, Orta Çağ’da Avrupa’da matbaanın yaygınlaşması ile kitlesel eğitimi başlattı ve dördüncü devrim günümüzde yapay zekâ ve robotik ile geliyor.
Bu son devrimin birçok nedenden dolayı oldukça radikal olduğunu düşünebiliriz. Öncelikle, teknoloji ile ‘fabrika okul modeli’nde yüzlerce yıldır eğitimde var olan sınıf engelleri ortadan kalkacak.
En büyük değişiklik ise gelişmekte olan ülkelerde yaşanacak. Çünkü mevcut küresel eğitim sisteminde öğrencinin başarısını öğretmen kadar etkileyen başka bir unsur yok. En iyi öğretmenler en zengin ülkelerde ve bu ülkelerdeki en zengin şehirlerde yoğunlaştığı için eğitimde ciddi bir adaletsizlik yaşanıyor.
Halbuki yapay zekâ ile pek yakında her öğrenciye her konuda kendi ekranlarının önünde ders vermeleri için özel öğretmen robotlar olacak. Şu anda öğrenciler 20 veya 40 kişilik bir sınıflarda eğitilirken, hiç öğretmen olmadan kişiselleştirilmiş sanal öğretmen desteği ile yetiştirilecek. Ve gelişmekte olan ülkelerde de her konuda en iyi öğretmen eğitim verecek. Özellikle Türkiye gibi kalabalık genç nüfusa sahip gelişmekte olan ülkelerde, eğitimdeki bu fırsat doğru kullanılırsa çok iyi eğitimli nesiller yetişecek.
Dolayısıyla, ülkemiz 21. yüzyıla liderlik edecek nitelikli insan gücüne sahip olacak. Gençlerimizi bu yöntemlerle eğitirken toplumun geri kalanına da güncel yetkinlikler kazandırmalıyız. Böylece toplumsal eşitliği sağlayabiliriz.
Yapay zekâ ile bugüne kadar çok önemsemediğimiz insani becerilerimizi artıracak ve bireysel yetkinliklerin ortaya çıkmasına, geliştirilmesine imkan sağlayan yeni bir eğitim modeline sahip olacağız.
Zeynep DERELİ
